Οι νεκροί χρόνοι της εργασίας είναι ο εφιάλτης του κεφαλαιοκράτη. Μέσα στον συμβατικό χρόνο εργασίας (συνήθως οκτώ ώρες) πρέπει να καταναλώσει το εμπόρευμα που αγόρασε, δηλαδή τις ικανότητες προς εργασία των μισθωτών που παράγουν για λογαριασμό του μέσα στην επιχείρησή του. Στον χρόνο που οι εργαζόμενοι δεν παράγουν, οι “δαπάνες μισθοδοσίας” μετατρέπονται σε κεφάλαιο που κοιμάται, σε κεφάλαιο που δεν αξιοποιείται. Ο χρόνος αυτός, που παρεμβάλλεται μεταξύ του συμβατικού χρόνου απασχόλησης και του πραγματικού χρόνου εργασίας, είναι ο “νεκρός χρόνος”, ο χρόνος κατά τον οποίο μένει ανεκμετάλλευτη η εργασία.Το κυνήγι του νεκρού χρόνου στο οποίο επιδίδεται ο κεφαλαιοκράτης παίρνει πολλές μορφές: άλλοτε η εργασία κατατεμαχίζεται για να γίνει μια σειρά στοιχειωδών κινήσεων παρατεταγμένων κατά μήκος μιας μεταφορικής ταινίας, άλλοτε γίνεται αντικείμενο χρονομέτρησης ή βιντεοσκόπησης για να υπαχθεί η εργασία, και μαζί με αυτήν και ο εργαζόμενος, στον δεσποτισμό της επιχείρησης.Από τις πιο πρόσφατες εκδοχές αυτής της αδιάλειπτης προσπάθειας του κεφαλαιοκράτη να μειώσει τον νεκρό χρόνο, είναι η διευθέτηση του χρόνου εργασίας, η τετραήμερη εργασία, ο καταναγκασμός σε άδεια άνευ αποδοχών και όλες οι άλλες μορφές απασχόλησης με τις οποίες η επιχείρηση προσπαθεί να πληρώσει όχι για το εμπόρευμα που αγόρασε, αλλά για εκείνο το τμήμα του που τελικά κατανάλωσε.Η διευθέτηση του χρόνου εργασίας, προσφέροντας την δυνατότητα στον κεφαλαιοκράτη να κατανείμει κατά βούληση το εργατικό δυναμικό που χρησιμοποιεί στην αιχμή ή στην υποχώρηση της παραγωγής, ανεξάρτητα από τον οκτάωρο συμβατικό χρόνο, τον απαλλάσσει από ένα σημαντικό μέρος του νεκρού χρόνου εργασίας και ταυτοχρόνως από τις υπερωρίες που ήταν αναγκασμένος να καταβάλει προηγουμένως.Η τετραήμερη εργασία, του επιτρέπει να δημιουργήσει "πακέτα νεκρού χρόνου" που σχηματίζουν μια συμβατική εργάσιμη ημέρα (ένα οκτάωρο) για την οποία δεν είναι υποχρεωμένος, βάσει της νομοθεσίας (1998), να καταβάλει αμοιβή. Ο καταναγκασμός σε άδεια άνευ αποδοχών, δηλαδή η άδεια που χορηγείται από τον εργοδότη κατόπιν αιτήσεως του εργαζομένου υπό την απειλή της απόλυσης ή άλλη, είναι ένας άλλος τρόπος να μην πληρώνει η επιχείρηση το εμπόρευμα που αγόρασε στο ακέραιο, παρά μόνον για εκείνο το τμήμα του που κατανάλωσε.Ένα γλαφυρό παράδειγμα από το κυνήγι του νεκρού χρόνου είναι η ακραία απαίτηση ορισμένων καταστημάτων μεγάλης επιφάνειας στις ΗΠΑ να μην πληρώνουν τους ταμίες για τους νεκρούς χρόνους που παρεμβάλλονται μεταξύ δύο πελατών που προσέρχονται στο ταμείο για να πληρώσουν.Πόσο λογική είναι αυτή η απαίτηση του κεφαλαιοκράτη; Εδώ βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια διπλή λογική: μία για την εργασιακή δύναμη που χρησιμοποιεί η επιχείρηση και μία άλλη για τα προϊόντα της. Θα ήταν αδιανόητο για το εμπορεύματα που πουλάει ο κεφαλαιοκράτης να μην καταβάλλεται το αντίτιμο στο ακέραιο αλλά μόνον για το τμήμα εκείνο που τελικά κατανάλωσε ο αγοραστής. Θα ήταν αδιανόητο, για παράδειγμα, όταν ενοικιάζουμε ένα αυτοκίνητο ή ένα δωμάτιο ξενοδοχείου ή μία κατοικία, να μην καταβάλουμε αντίτιμο για ολόκληρο τον χρόνο ενοικίασης και να αφαιρείται ο νεκρός χρόνος, ο χρόνος της στάθμευσης ή ο χρόνος των καλοκαιρινών διακοπών.Αυτό που είναι αδιανόητο, όμως, για όλα τα άλλα εμπορεύματα, δεν είναι αδιανόητο για τους κεφαλαιοκράτες μας όταν πρόκειται για την εργασιακή δύναμη (δηλαδή για αυτό το εμπόρευμα που είναι το σύνολο των δεξιοτήτων, της ικανότητας και των γνώσεων του μισθωτού) που αγοράζει η επιχείρηση προκειμένου να το καταναλώσει.
